Δεν συμβαίνει συχνά να λειτουργούν σε περιφερειακούς
δήμους της Αττικής πινακοθήκες όπως αυτή του συντοπίτη μας ,γιατρού, πρώην
δημάρχου, ενεργού μέλους και υποστηρικτή του Δικτύου Πολιτών Ηρακλείου Αττικής,
Γιώργου Γρηγοριάδη. Η Πινακοθήκη Γρηγοριάδη αποτελεί μια όαση, στην άνυδρη σε γενικές
γραμμές πολιτιστική ζωή της πόλης. Όαση γιατί αφενός μας συστήνει από το
ξεκίνημά της σύγχρονους, Έλληνες κυρίως, εικαστικούς δημιουργούς και αφετέρου γιατί πλαισιώνει κάθε νέα έκθεσή της, με μια σειρά
συζητήσεων όχι μόνο για το έργο και την αξία του καλλιτέχνη που προβάλλει, αλλά
και για μια σειρά σοβαρά, κοινωνικά και πολιτικά θέματα (ήδη ξεκίνησε ένας κύκλος συζητήσεων για το φαινόμενο του
φασισμού). Δεν λείπουν φυσικά οι προβολές επιλεγμένων ταινιών αλλά και οι εκδόσεις όπως αυτή που συνοδεύει την παρούσα έκθεση, με
"Κείμενα για την τέχνη" του Δημοσθένη Κοκκινίδη. Κι όλα αυτά χωρίς να επιβαρυνθεί
ούτε ένα ευρώ ο επισκέπτης.
Κι όμως αυτή η πινακοθήκη-κόσμημα της πόλης
δεν έχει προβληθεί.Η κεντρική διοίκηση δεν πρέπει να έχει ενημερώσει ούτε τα
σχολεία του δήμου για την ύπαρξή της! Αλλιώς θα έπρεπε να υπάρχουν ουρές για
ξεναγήσεις μαθητών έξω από την Πινακοθήκη Γρηγοριάδη. Μια εικόνα που ουδέποτε είδαμε
και που ελπίζουμε σύντομα στο μέλλον να δούμε. Γιατί ο πολιτισμός και η
εκπαίδευση δεν χωράνε σε παραταξιακές αντιζηλίες.
Με τον Γιώργο Γρηγοριάδη είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε λίγο μετά από τα εγκαίνια της Πινακοθήκης
του. Η συνέντευξη που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Τα νέα της
Τέχνης". Την αναδημοσιεύουμε.
Γ. Γρηγοριάδης: Ένας αιρετικός συλλέκτης
ΔΕΥΤΕΡΑ, 04 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2011 13:00
Της Δήμητρας Κουντή
Τον γνωρίζαμε κυρίως ως έναν από τους
αριστερούς, επιτυχημένους δημάρχους του Ηρακλείου Αττικής. Τον γιατρό,
ειδικευμένο στις αιμορροϊδικές παθήσεις , ιστορικό στέλεχος του ΚΚΕ εσωτερικού,
όπως ονομαζόταν τότε, Γιώργο Γρηγοριάδη.
Ώσπου ένα βράδυ, περιδιαβαίνοντας στο Νέο Ηράκλειο, τράβηξε την προσοχή μας μια
φωτεινή επιγραφή σε μια ημιυπόγεια αίθουσα πολυκατοικίας: «Αναδρομική έκθεση
του Αλέξη Ακριθάκη».
Η Πινακοθήκη Γρηγοριάδη βασίστηκε
φυσικά στα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, που εδώ και σαράντα χρόνια συλλέγει ο
Γιώργος Γρηγοριάδης, με
διαφορετικά, όπως υποστηρίζει, κριτήρια από άλλους συλλέκτες. Ο επιμελητής της
Πινακοθήκης Γρηγοριάδη, Πάνος
Παπαδόπουλος, γράφει χαρακτηριστικά: «Η πινακοθήκη έχει ως κέντρο της την
ελληνική ζωγραφική, χαρακτική και γλυπτική, χωρίς να απουσιάζουν από αυτήν έργα
σημαντικών Ευρωπαίων καλλιτεχνών. Η ελληνική ζωγραφική καλύπτεται επιμελώς,
ιστορικά και υφολογικά, με έμφαση στον ελληνικό μοντερνισμό και τη γενιά του
τριάντα. Το ίδιο ισχύει και για τα μνημειακά, γλυπτικά έργα του κινήματος του
μοντέρνου. Η ιστορία της ελληνικής χαρακτικής καλύπτεται στο σύνολο της». Εμείς
να αναφέρουμε, πριν σας παραθέσουμε τη συνομιλία που είχαμε με τον Γιώργο Γρηγοριάδη,
πως η συλλογή του διαθέτει, μεταξύ άλλων, έργα του Θεόφιλου, Ιακωβίδη, Παρθένη, Στέρη, Ζωρζ Μπράκ,
αλλά και γλυπτά του Καπράλου, Κλουβάτου,
Τάκη, Θόδωρου και φυσικά πάνω από 60 έργα του Αλέξη Ακριθάκη.
-Κύριε Γρηγοριάδη πότε
αρχίζετε να αγοράζετε έργα τέχνης και τι είναι αυτό που σας οδηγεί στη συλλογή
τους;
-Παρότι είχα την τύχη να με εντάξουν στους
επτά διάσημους συλλέκτες της χώρας, δεν είμαι απολύτως έτοιμος να απαντήσω στο
τι είναι αυτό που κάνει κάποιον συλλέκτη. Φαντάζομαι ότι οδηγείται κανείς από
αυτή την πρωτόγονη μανία να αποθηκεύει πράγματα όμορφα, έξυπνα ή ικανοποιητικά. Περιέργως, εγώ δεν είχα
τέτοια μανία.
Γιατί πρόθεσή
μου ήταν να εξασφαλίσω έργα τέχνης της χώρας μου, να διασώσω πράγματα για τις
επόμενες, τις μελλούμενες γενιές των Ελλήνων. Ακούγεται μεγαλεπήβολο αλλά έτσι
είναι! Δε συγκέντρωνα έργα τέχνης από εγωισμό, για να προβάλλω δηλαδή εαυτόν
μέσω αυτών. Τα τελευταία είκοσι
χρόνια ξόδευα το μισό από το εισόδημά
μου–που ήταν σημαντικό γιατί είμαι γνωστός χειρουργός- για να αγοράζω πίνακες,
κυρίως από νέους καλλιτέχνες. Σπουδαστές της Σχολής Καλών Τεχνών ή
πρωτοεμφανιζόμενους ζωγράφους, για να επιβιώσουν εκτός των άλλων και να
ασκήσουν την τέχνη τους. Καλή ή κακή, θα το δείξει η ιστορία και ο χρόνος.
-Είναι εντυπωσιακό ότι έχετε γεμίσει με
πρωτότυπα σύγχρονα έργα τέχνης την κλινική σας. Δε φοβάστε την κλοπή ή τη
φθορά;
-Όλα
τα έργα της συλλογής είναι δημοσιευμένα. Άρα είναι δύσκολο να πουληθούν
παράνομα. Δε θα μπορούσαν πάντως να διασωθούν αλλιώς. Παρά μονάχα
αν κάποιος αιρετικός, με τη δική μου αριστερή λόξα, τα αγόραζε, επιμένοντας ότι
δεν ανήκουν ουσιαστικά στον ίδιο, αλλά σε όλον τον πλανήτη, σε όλη τη χώρα. Είχα βέβαια την
οικονομική δυνατότητα να υποστηρίξω μια συλλογή που θα αποτελούσε ένα δημόσιο
γεγονός. Γιατί αμείβομαι δυσανάλογα υψηλά σε σχέση με άλλους εργαζόμενους, αν
και κόβω αποδείξεις και είμαι εξαιρετικός φορολογούμενος! Έως και ηλίθιο με
αποκαλούν γι’ αυτό. Παρόλα αυτά, θεωρώ έως και παράνομο το να κερδίζω πολλά
χρήματα. Είναι βλέπετε αυτή η αριστερή μου ιδεοληψία. Αλλά
δε μου έρχεται να τα βάλω και με τον καπιταλισμό τώρα που πεθαίνει... Ήταν τόσο
απάνθρωπο αυτό το σύστημα, που κατέρρευσε από τις ίδιες τους τις αμαρτίες, όπως
και ο υπαρκτός σοσιαλισμός. Σου φαίνεται αφορισμός,
αλλά έτσι είναι! Ο καπιταλισμός κατέρρευσε πνιγμένος από τις ίδιες παρανομίες ή
αδικίες...
-Μεγάλη κουβέντα ανοίγετε. Για το αν
κατέρρευσε ή μεταλλάσσεται ο καπιταλισμός ... Γι’ αυτό ας επιστρέψουμε στα της
συλλογής σας . Θυμάστε ποιο ήταν το πρώτο έργο που αγοράσατε;
-Δεν
το αγόρασα. Το πρώτο μου έργο έχει μια αφιέρωση. Γράφει στον Γιώργο Γρηγοριάδη πολύ φιλικά. Είναι οι
εννιά ιστορίες για μικρούς και μεγάλους. Είναι ένα πολύ μικρό έργο του Αλέξη Ακριθάκη. Το 1975 όταν
εκλέχθηκα δήμαρχος Ηρακλείου Αττικής, ο Ακριθάκης πήρε μέρος στην προεκλογική μου εκστρατεία.
Τότε μου πρότεινε να το αγοράσω για 10 χιλιάδες δραχμές. Τσάμπα δηλαδή. Μου
άρεσε για ό,τι συμβόλιζε, γιατί είναι μια ωραία βαλίτσα. Και δέχτηκα, αν και τα
χρήματα δεν τα πήρε ποτέ. Δεν τα είχα. Γιατί τότε ήμουν ένας φτωχός δήμαρχος
που άφηνε το μισθό του για τους φτωχότερους. Δεν καταδέχθηκα να πάρω ποτέ
δημοτική αποζημίωση. Χρόνια μετά συντήρησα οικονομικά τον Ακριθάκη. Ξόδεψα πολλά εκατομμύρια.
Μόλις πέθανε ο Ιόλας το ‘87, ο Ακριθάκης έμεινε
«ορφανός». Δεν μπορούσε να συντηρηθεί γιατί ήταν
εξαρτημένος από ουσίες και αλκοόλ. Αγόραζα λοιπόν ό,τι μου έδινε και όσο μου τα
έδινε. Δύο εκατομμύρια π.χ., τα οποία ξόδευε σε βότκες και
άλλα. Έτσι, μου έδωσε τη σειρά του «Μάλμπορο». Συχνά τον συμβούλευα: έτσι όπως
πας Αλέξη θα πεθάνεις… Και εκείνος μου απαντούσε με το κλασικό: Ε, και; Αυτό το
«Ε, και…» ήταν ο τρόπος που αντιμετώπιζε τη ζωή.
Με
συγκίνησε πολύ και όταν μου έδωσε τα ημερολόγιά του. Παρότι του έλεγα πως πρέπει να τα
πάρει η γυναίκα του, η Φώφη, εκείνος επέμενε να μείνουν σε μένα. Γιατί
μπορούσα, κατά τη γνώμη του, να τα διαχειριστώ καλύτερα. Και να που τώρα βρήκα την
ευκαιρία να τα προβάλλω στην πινακοθήκη και να δώσω την ευκαιρία στους
επισκέπτες να αντιληφθούν πως ο
Αλέξης Ακριθάκης, όσο πολύτιμος
και αν είναι σαν ζωγράφος, δεν παύει να είναι ένα ανθρώπινο ον, που υποφέρει το
ίδιο, προσδοκά το ίδιο με εμάς τους άσχετους από την τέχνη. Είναι αυτό το
γοητευτικό παιχνίδι της ζωής και της τέχνης... Και ήθελα να το δείξω σε μια τέτοια έκθεση
σαν αυτή στον Αλέξη Ακριθάκη, έστω κι αν είναι μια έκθεση κατ’ επιλογήν
περιφερειακή. Στα εγκαίνια δεν καταδέχθηκα να καλέσω κανέναν πολιτικό, κανέναν
υπουργό, παρά μόνο φίλους, συντοπίτες και φίλους καλλιτέχνες.
-Τελικά είχατε από πολύ νωρίς μια σχέση με
τον κόσμο των τεχνών; Γιατί γνωρίζω ότι ακόμα και σε δύσκολα χρόνια, στην
παρανομία αν δεν κάνω λάθος, είχατε φιλικές σχέσεις με τον Μανόλη Αναγνωστάκη
και τον Στρατή Τσίρκα.
-Κατάγομαι
από μία οικογένεια φεουδαρχική. Η αδελφή του πατέρα μου, η κ. Μαρίκα Σπαρούνη Γρηγοριάδου, πάντρεψε τον Γεώργιο Παπανδρέου
και βάφτισε το υιό του. Αυτή η συγγένεια μας βασάνισε πάρα πολύ τελικά γιατί η
οικογένειά μου ήταν βασιλική. Με τον Ανδρέα Παπανδρέου συναντηθήκαμε στη
δικτατορία, εγώ ως Πατριωτικό Μέτωπο και αυτός ως ΠΑΚ και συνεργαστήκαμε, παρότι ο Ανδρέας ήταν
φιλύποπτος, γιατί γνωριζόμαστε εξ απαλών ονύχων. Πρώτη ξαδέλφη μου ήταν η Θεώνη Βαχλιώτη Όλντριτζ (σσ η διάσημη ενδυματολόγος). Η
οικογένειά μου ήταν αφοσιωμένη στους πίνακες και τα βιβλία. Η βιβλιοθήκη μας,
μια από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης, ξεκινά από τον Γουτεμβέργιο. Αριθμεί κάπου
22 χιλιάδες βιβλία. Θα μείνει και αυτή σε ένα δημόσιο, μη κερδοσκοπικό φορέα,
όπως προτιμούν και τα παιδιά μου. Και έτσι θα γίνει κι αυτή κτήμα του λαού.
Η μεγάλη μου πάντως οικογένεια δε με
βοήθησε καθόλου όταν αποφάσισα να βάλω στην ταυτότητά μου παύλα εκεί όπου
αναφέρεται το θρήσκευμα. Αυτό μου στοίχισε μια σειρά διώξεων και παρεξηγήσεων,
καθώς ήθελα τότε να γίνω στρατιωτικός γιατρός. Πολύ αργότερα, πάλι κατά λάθος,
με ορίσανε εκπρόσωπο της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης στη Λυρική Σκηνή. Και όταν ρώτησα τον υπουργό εσωτερικών, Θόδωρο Κατριβάνο, γιατί εγώ, μου
απάντησε: «γιατί εσείς του ΚΚΕ εσωτερικού είσαστε κουλτουριάρηδες»! Έτσι έφαγα
πέντε χρόνια στην ΕΛΣ, με συνεργάτες τον ΝίκοΣυνοδινό και τον Παύλο Πετρίδη. Μάλιστα, τον
Νίκο Συνοδινό τον επέλεξα και για τη
θέση του διευθυντή της σκηνής. Με αποτέλεσμα να ενοχληθεί ο Χρήστος Λαμπράκης,
ο οποίος με είχε ρωτήσει πώς ένα αριστερό συμβούλιο επέλεξε έναν βασιλικό,
αδελφό της Άννας Συνοδινού; Του είχα απαντήσει πως τον επιλέξαμε για τις
ικανότητές του, τη διάθεσή του για δουλειά και όχι για τα φρονήματά του.
-Κι ο Αναγνωστάκης, φίλος καρδιακός;
-Και φίλοι… συνωμοτικοί. Παράνομοι. Ο
Αναγνωστάκης ήταν γιατρός, ακτινολόγος. Τον έφερα στο Ηράκλειο και ανοίξαμε ένα
ακτινολογικό ιατρείο, όταν του έριξαν τόνους λάσπης στη Θεσσαλονίκη σαν
υποψήφιο δήμαρχο. Τον Τσίρκα, Γιάννης
Χατζηανδρέου το όνομά του, τον συνάντησα στη Σκύρο, όπου με έστειλε το κόμμα.
Ήμουν ήδη μαγεμένος με την Τριλογία της Άνοιξης. Για μένα ήταν λοιπόν μύθος.
Μεγαλοπρεπής, μακριά από κάθε μικρότητα. Τον εκτιμούσα πάρα πολύ. Είχα, θα
τολμούσα να πω, μια συγγένεια αγάπης και αφοσίωσης σε μεγάλους της τέχνης.
Τέλος, στην ιατρική, πάλι κατά λάθος, έγινα διάσημος χειρουργός. Γιατί επέμενα και πάλι αιρετικά.
Επέλεξα να ειδικευτώ σ΄ ότι χλεύαζαν: τις πρωκτικές παθήσεις, χρησιμοποιώντας
τις πιο απλές μεθόδους. Τώρα πια χειρουργούμε ετησίως περί τους 1600 ασθενείς, όταν όλα
μαζί τα νοσοκομεία της χώρας χειρουργούν 1500. Κι έρχονται από όλο τον κόσμο.
Αντλούν πληροφορίες μέσω διαδικτύου. Το διαδίκτυο είναι, θα τολμούσα να πω, πιο
επαναστατικό από τον Μαρξ και τον Λένιν. Δείτε πως μέσω διαδικτύου
κινητοποιήθηκαν στην πλατεία Ταχρίρ και έριξαν τον Μουμπάρακ.
Info
Η
πινακοθήκη Γρηγοριάδη βρίσκεται στην οδό Μαρίνου Αντύπα 18, Νέο Ηράκλειο. Τηλέφωνο γραμματείας: 210
- 2719744. Στάση ΗΣΑΠ: Ν. Ηράκλειο. www.pinakothiki.eu. Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη έως Παρασκευή:
11 π.μ. – 7 μ.μ. Σάββατο πρωί: 11 π.μ. - 3 μ.μ. Δευτέρα και Κυριακή.
